Het is 50 jaar geleden dat het Reformatorisch Dagblad (RD) voor het eerst verscheen. Dit was opvallend: het was een tijd waarin kranten het moeilijk hadden en van de radar verdwenen. Het duidelijke doelgroepbeleid verklaart het succes van het RD: de krant moest bevindelijk gereformeerden afschermen van maatschappelijke ontwikkelingen. Paradoxaal genoeg werd deze groep hierdoor zichtbaarder dan ooit tevoren.
Het RD ontstond uit onvrede met de tijdgeest van de jaren zestig. In die tijd verschoven opvattingen over bijvoorbeeld seksualiteit, het gezag en de betekenis van de zondag. Bevindelijk gereformeerden – zeg maar de achterban van de SGP – hadden hierdoor het gevoel dat alles waarin zij geloofden op de helling stond. Het nieuwe dagblad moest een dam opwerpen tegen de tijdgeest.
Media speelden een belangrijke rol bij de veranderingen in die tijd. Dit kwam doordat steeds meer journalisten een nieuwe rol voor zichzelf zagen weggelegd. Tot dan toe hadden zij veelal de idealen van hun eigen groep als uitgangspunt genomen. Zo stond de Volkskrant pal voor de katholieke zaak en richtte Trouw zich op gereformeerde beginselen.
In de jaren zestig ging deze journalistieke praktijk overboord. Een krant als Trouw wilde voortaan dienstbaar zijn aan het algemeen belang. Journalisten gingen op de bres voor de rechtsstaat, de democratie. Zulke idealen vroegen om discussie, om een kritische en onafhankelijke houding. Trouw zag een stip op de horizon en wees de weg.
Het RD moest discussies over vertrouwde zekerheden buiten de deur houden. Het ging deze krant om de zondag als rustdag, de onfeilbaarheid van Gods Woord en een Bijbelse opvatting over seksualiteit. Belangrijke symbolen van de sixties, zoals sport en televisie, gingen in de ban. Dit antirevolutionaire karakter bepaalt het RD tot op heden.
De krant was gebonden aan bevindelijk gereformeerden en stond daarmee haaks op de journalistieke trend in Nederland. De meeste dagbladen gingen zich, in lijn met hun nadruk op het algemeen belang, oriënteren op een vaag omlijnd massapubliek. Het RD daarentegen hield de wacht namens bevindelijk gereformeerden. Hun leefmilieu verdiende bescherming.
Deze ontwikkeling had een paradoxaal gevolg. Bevindelijk gereformeerden zonderden zich met het RD af van andere protestanten én van de samenleving als geheel. In het isolement voelden zij zich veilig. Maar tegelijk kreeg deze groep met het RD een dagelijks visitekaartje. Bevindelijk gereformeerden werden zichtbaarder dan ooit tevoren.
Met het internet is dit isolement nog meer in beeld gekomen. Staat er iets typisch reformatorisch in het Reformatorisch Dagblad? Dan is er altijd een kans dat een toetsenbordridder via Twitter verhaal gaat halen: hoezo bestaan zulke opvattingen ‘nog’? Zulke momenten, die Nederland eraan herinneren hoe refo’s denken, zijn als eb en vloed: ze komen en gaan. Ter afsluiting volgt de regenboog.
Ondertussen hoort het RD gewoon bij Nederland. Het karakter van deze krant, dat ontstond in de jaren zestig, bestaat tot op heden. Destijds grepen bevindelijk gereformeerden terug op een beproefd recept: een eigen dagblad voor de eigen groep. Tot de jaren zestig was dit een toonaangevend uitgangspunt in de journalistiek, maar vandaag is dit best bijzonder.
