Zendingskaarten: Missionary Map Project

Published on: May 9, 2023
Written by: David Onnekink

In 1930 produceerde de Utrechtse nieuwtestamenticus Annéus Marinus Brouwer een mooie gestileerde "Zendingskaart van Ned. Oost-Indië en Suriname", waarvan de Vrije Universiteit een exemplaar in haar bezit heeft. Al in de late negentiende eeuw waren zendingskaarten van de Nederlandse koloniën beschikbaar, maar doorgaans waren die te complex voor gebruik voor scholen, en Brouwers kaart voldeed aan de behoefte. Brouwers kaart maakt onderdeel uit van de rijke traditie van protestantse zendingscartografie die nog maar deels is bestudeerd. Ons Missionary Map Project maakt die geschiedenis nu inzichtelijk.

In 2018 publiceerde de VU een korte bibliografie van zendingskaarten en -atlassen in haar bezit, getiteld ‘Protestantisme in kaart’. Deze vormde een van de uitganspunten voor het Missionary Map Project. Via de projectwebsite www.bluebelts.nl/projects zijn nu drie lijsten beschikbaar: een lijst zendingswereldkaarten met klikbare links naar exemplaren te bezichtigen op het internet, een lijst met titels van zendingsatlassen en een overzicht van Nederlandse zendingscartografie. Tevens zijn er een aantal links naar onderzoeksartikelen die ons project heeft voortgebracht beschikbaar.

De lijsten laten het rijke culturele erfgoed van de zendingscartografie zien: bijvoorbeeld ware kunstwerken als de zendingswereldkaart van John Gilbert uit 1863, met oogverblindende kleuren en fraaie cartouches, of de mammoetkaart van J. Groen uit 1854 waarvan slechts delen bewaard zijn gebleven. De VU heeft een aantal van deze zeldzame kaarten in haar bezit: naast de kaart van Brouwer bijvoorbeeld een zendingskaart van Nederlands-Indië uit 1911 van Luijten Kuperus. De beschikbare kaarten illustreren naast de tomeloze ambitie van de zendingsbeweging ook haar problematische geschiedenis; culturele superioriteit en racisme zijn zeer zichtbaar op de kaarten.

Met het beschikbaar stellen van de overzichten hopen we dat velen kennis kunnen maken met de rijke culturele geschiedenis van zendingscartografie, maar dat het materiaal ook voeding kan geven aan nieuw onderzoek naar de geschiedenis van zending en kolonialisme.

OTAP_STATE