Dat de Vrije Universiteit dé plek is voor religiegeschiedenis, weet iedereen. In ieder geval iedereen van buiten de VU weet dat. Als er maatschappelijk kwesties leven met een religiehistorisch aspect, zoeken journalisten in hun balboekjes al snel onder de V van VU naar ter zake deskundige experts. Of het nu gaat om vroegmoderne geloofsvluchtelingen, racisme bij vorige generaties of een nieuwe Canon van de Nederlandse geschiedenis: VU-historici zorgen voor historische duiding en analyse bij het nieuws. Ook historici van andere universiteiten weten dat aan de De Boelelaan in Amsterdam een concentratie is van expertise op het terrein van religiegeschiedenis.
Binnen de Vrije Universiteit is, mirabile dictu, religiegeschiedenis opeens een stuk minder zichtbaar. Als de universiteit haar speerpunten op een rijtje zet, komt het niet snel in de top-tien terecht. Dat komt mede omdat de expertise op het terrein van religiegeschiedenis binnen de VU erg verspreid was. De kennis was te vinden in verschillende kleinere centra, die allemaal naast elkaar bestonden. Bij elkaar opgeteld resulteerde dat in een imponerende lijst met onderzoek en onderwijs en het ene na het andere symposium en congres. Maar heel verbrokkeld oogde het wel.
Daar gaat nu verandering in komen. Het Amsterdam Centre for Religious History en het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme na 1800 bundelen de krachten in een vernieuwd HDC Centre for Religious History. Dit vernieuwde centrum, dat tal van religiehistorische onderzoekers binnen de VU bijeenbrengt, zal een vliegwiel zijn voor nieuw onderzoek, een platform voor onderzoekers en een actieve, zichtbare speler in het universitair onderwijs. De focus zal op de brede religiegeschiedenis zijn, waarbinnen uiteraard de sterke VU-traditie van onderzoek naar protestantse geschiedenis volledig ingebed zal zijn. De definitie van religie is daarbij allesbehalve bekrompen, evenals dat tot dusver zo was: politiek, cultuur en economie doen evenzeer mee als religie sec.
Het HDC Centre for Religious History zal eens per maand een fellows meeting organiseren, waar uitwisseling, afstemming en gezamenlijke plannenmakerij tot de hoofdschotel zullen behoren. Daarnaast komen er maandelijkse verdiepende activiteiten, die ook voor een breder publiek open staan: debatten, lezingen, historische filmvertoningen. De connectie tussen verleden en heden zal daarbij nooit ver weg zijn. In het komende jaar zal dit programma gecentreerd zijn rond het Kuyperjaar met uiteenlopende activiteiten waarin de erfenis van Kuyper kritisch tegen het licht zal worden gehouden. Het vernieuwde HDC wil, staande op de schouders van een lange VU-traditie van serieus historisch onderzoek, naar voren kijken en graag de banier van de religiegeschiedenis hooghouden in de samenleving. Zodat studenten, collega’s en journalisten de VU nog gemakkelijker weten te vinden als lastige religiehistorische vragen weer eens opkomen. Voor die lastige vragen is het HDC Centre for Religious History nu precies bedoeld.
